Özel eğitim okulunda görev yapan öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin karşılaştırılması

Abstract

Bireylerin sahip oldukları meslekler yaşadıkları tükenmişlik düzeyleri üzerinde önemli bir etki göstermektedir. Öğretmenlik gibi insanlarla doğrudan etkileşim içinde olan mesleklerde tükenmişlik daha fazla yaşanmaktadır. İş yerinde yaşanan olumsuzluklar da yaşamın genelinden elde edilen doyumu etkilemektedir. Öğretmenlerin yaşadığı tükenmişlik, iş doyumsuzluğu ve yaşam doyumsuzluğu ise sunulan eğitim kalitesi üzerinde etkili olabilmektedir. Bu araştırmanın amacı farklı okul türlerinde (özel eğitim, normal eğitim) görev yapan öğretmenlerin tükenmişlik, iş doyumu ve yaşam doyumu düzeylerindeki ilişkiyi incelemektir. Çalışmanın örneklemi Ankara'da özel eğitim okullarında görev yapan 115 ve normal okullarda görev yapan 106 öğretmen olmak üzere toplam 221 öğretmenden (137 kadın ve 84 erkek) oluşmaktadır. Araştırma verileri, konuya ilişkin dört farklı form aracılığıyla toplanmıştır. Bunlar; Demografik Bilgi Formu, Maslach Tükenmişlik Ölçeği, Yaşam Doyumu Ölçeği ve Minnesota İş Doyum Ölçeği. Araştırmaya ait bulgularda öğretmenlerin okul türüne göre tükenmişlik ve iş doyumu açısından anlamlı bir fark bulunmamasına karşın, yaşam doyumu normal eğitim okullarında daha yüksek bulunmuştur. Tükenmişliğin boyutlarından biri olan duyarsızlaşma boyutunda genel olarak erkek öğretmenler kadın öğretmenlerden daha fazla duyarsızlaşma yaşarlarken, kadın öğretmenlerin yaşam doyumu erkek öğretmenlerden daha yüksektir. Ayrıca yaşa bağlı olarak ise yaşlı öğretmenlerin genç öğretmenlere kıyasla iş doyumu ve kişisel başarılarının daha yüksek olduğu bulunmuştur. Yapılan hiyerarşik regresyon analizi sonucunda normal eğitim okullarında duygusal tükenmenin; özel eğitim okullarında ise dışsal doyum ve duygusal tükenmenin öğretmenlerin yaşam doyumunu yordayan anlamlı yordayıcılar olduğu elde edilmiştir. Tüm bu sonuçlar ilgili literatür çerçevesinde ele alınarak tartışılmıştır.

The jobs have important effects on individuals' burn out levels. Burn out is existed more in jobs which have a direct connection with people such as teaching. The negativenesses in work place also affect the life satisfaction. The burn out levels, job satisfaction and life satisfaction of teachers may have an influence on education quality. Thus the purpose of this research was to examine the relations between the job satisfaction, life satisfaction and burn out levels of the teachers who were employed in special education or state school education. Sample of the study was formed by 221 teachers (137 women and 84 men) ; 115 of them were in special education schools and 106 of them were in state schools in Ankara. Data were collected through four different forms related to the subject. These were; Demographic Information Form, Maslach Burn Out Scale, Life Satisfaction Scale and Minnesota Job Satisfaction Scale. Results revealed that, although there were no significant difference among teachers's burn out level and job satisfaction in different types of schools, life satisfaction was higher in normal education schools than in special education schools. In terms of gender differences, while men reported more depersonalization than women, life satisfaction of women were higher than men. Furthermore, depending on the age, the older teachers reported higher life satisfaction and personal success in comparison with the younger ones. Furthermore, hierarchical regression analysis revealed that while emotional exhaustion was a significant predictor of life satisfaction among teachers in state education schools; emotional exhaustion and external satisfaction were significant predictors of life satisfaction among teachers in special education schools. All these results have been discussed in the light of literature.