İslam Osmanlı hukukunda devlete isyan suçu

Abstract

Bu tez İslam ve Osmanlı hukukunda devlete isyan suçunun (bağy), incelendiği üç ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde, İslam ve Osmanlı hukukunda suç ve cezanın tanım, konu ve unsurları ele alınmıştır. Bu bölümde suçlar; gerektirdikleri ceza bakımından, ihlal ettikleri hak yönünden ve işlenme amacı bakımından tasnif edilmiş, ceza kavramı, cezalandırma usulünde uyulması gereken genel ilkeler ve cezalandırmanın amacı üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde çalışma konumuza ilişkin daha özel bir inceleme yapılarak İslam hukukunda devlete isyan suçunun tanımı ve unsurları üzerinde durulmuş, suçun konusu, hukuki niteliği, oluşum şartları, özel görünüş şekilleri ve sonuçları hakkında bilgilere yer verilmiştir. Çalışmamızın son bölümünde ise İslam ve Osmanlı hukukunda devlete isyan suçunun uygulamaya nasıl yansıdığı ile ilgili değerlendirmelerde bulunulmuştur. Bu bağlamda gerek Osmanlı Devleti öncesinde gerekse de Osmanlı Devleti döneminde bu suç tipinin işlendiği ve muhtelif yaptırımlar uygulandığı görülmüştür. Devlete isyan eden ve etmeyen şehzadeler yönünden Osmanlı Devleti'nde kardeş katli uygulamasına yer verilmiştir. Çalışma sürecinde arşiv belgelerinden, Osmanlı Devleti'nde konuya ilişkin verilen fetvalardan, özellikle Hanefi mezhebine yön veren fıkıh eserlerinden çokça faydalanılmıştır. Bu tez ile İslam ve Osmanlı hukukunda devletin varlığının barış ve huzurun tesisi için zaruri olduğu ve bu varlığa zarar verebilecek her türlü isyan hareketinin en erken vakitte, ıslah edici ve caydırıcı müeyyidelerle bastırılmaya çalışıldığı sonucuna varılmıştır.

This thesis consists of three main chapters in which the crime of revolt against the state (bagy) in Islamic and Ottoman Law is studied. In the first chapter, the definition, subject matter and elements of crime and punishment in Islamic and Ottoman law are covered. In this chapter crimes are classified from the "punishment they entail", "the right they violate" and "motive" points of view and the concept of punishment, the general principles to be followed in the punishment procedure and the purpose of the punishment are emphasized. In the second chapter, a more specific study is conducted on the subject of our study and the definition and elements of the crime of revolt against the state in Islamic law are dwelled on, and information about the subject matter, the legal characteristics, the formation conditions, the special forms of appearances and the consequences of the subject crime are given. And in the last chapter of our study, evaluations about the reflections of the crime of revolt against the state in Islamic and Ottoman law in practice are made. In this context, it was observed that this type of crime was committed, and various sanctions were imposed both before and during the Ottoman Empire era. In the Ottoman Empire, as to the princes who did and did not revolt against the state, the fratricidal murder practice was allowed. During the study, archive documents, fatwas given on the subject in the Ottoman era and especially fiqh works that guided the Hanafi denomination are substantially made use of. With this thesis, it is concluded that the existence of the state is essential for the establishment of peace and tranquility in Islamic and Ottoman Law, and that all kinds of rebellion actions that may harm this existence are tried to be suppressed as earliest as possible, with corrective and deterrent sanctions.