Birinci Dünya Harbi sonunda Maraş’ın itilaf devletlerince işgali ve Maraş savunması

Abstract

Birinci Dünya Harbi sonunda İtilaf Devletlerinin Mondros Ateşkes Antlaşması’nın 7’nci maddesine dayanarak ateşkes çizgisini aşmaları ve Anadolu’nun güney bölgesini işgale girişmeleri bu bölgede direniş hareketlerini başlattı. Bölge önce İngilizler tarafından işgal edildi, daha sonra İngiltere ile Fransa arasında yapılan bir antlaşmayla Adana, Maraş, Antep ve Urfa Fransızlara bırakıldı. İngiliz işgali sırasında gerek halkın işgalin geçici olduğuna inanması, gerekse İngilizlerin halkın tepkisine yol açabilecek hareketlerden kaçınmaları nedeniyle önemli bir direniş hareketi görülmedi. Ancak İngilizlerin yerini alan Fransızların Ermeni azınlıkla işbirliği yaparak halkı sindirmek istemesi bu durumu değiştirdi. Bölgedeki ilk direniş ve teşkilatlanma faaliyetleri kendini savunmak durumunda olan bölge halkından geldi. Sivas Kongresinde Kuvayı Milliye kurulması ve bölgeye en yakın askeri birliklerin yardımda bulunması kararlaştırıldı. Bu makalede Maraş’ın Fransızlar tarafından işgal edilmesinden tahliyesine kadar olan sürede cereyan eden olay ve çarpışmalara yer verilecektir. Maraşlıların mücadele bayrağını açmalarının ilk adımı olan Sütçü İmam olayından, Mustafa Kemal’in bölgeye gönderdiği Kılıç Ali ve diğer subayların direniş ve teşkilatlandırma faaliyetlerinden, yerli halkın kahramanlıklarıyla öne çıkan önemli şahsiyetlerinden bahsedilecek, sonuç bölümünde Fransızların bölgeyi tahliye etmelerinin nedenleri değerlendirilecektir.

At the end of World War I, The Entente States’ breaking the ceasefire line and the occupation of Anatolia’s southern region ,basing on Article 7 of the Mondros Armistice, initiated resistance movements in this region. The region was first occupied by the British, then with an agreement between England and France, Adana, Maras, Antep and Urfa were left to the French. During the British occupation there was no significant resistance movement because both the people believed that the invasion is temporary, and the British avoidance of movements that could lead public’s reaction. However when the French took over, their desire to suppress the people in cooperation with the Armenian minority changed the situation. The first resistance and organizational activities in the region came from the people of the region who had to defend themselves. At Sivas Congress, it was decided for the Kuva-yi Milliye to be established and the military troops near the region to help. In this article, the events and the collisions from the occupation of Maras by the English and French until the time of evacuation will be featured. From the Sütçü İmam incident which was the first step in opening the fighting flags for the Maraşians, Kılıç Ali and other officers’ which were sent to the region by Mustafa Kemal, resistance and organization activities, important personalities featured with the heroism of the indigenous people will be mentioned, and in the result section, the reasons for the French to evacuate the region will be assessed.